Η στρατηγική της επέκτασης

Είναι εκτίμησή μας ότι η υπόθεση των γεωτρήσεων για τον βωξίτη, έφερε στην επιφάνεια γενικότερα θέματα τα οποία η τοπική κοινωνία των Μεγάρων δεν έχει επεξεργαστεί επαρκώς και δεν έχει καταλήξει σε συμπεράσματα.

Υπάρχει –όχι σήμερα αλλά εδώ και 40 χρόνια- μια τάση επέκτασης του Θριασίου προς τα δυτικά.

Αυτή είναι κατ’αρχάς προϊόν της οικιστικής πίεσης της Πρωτεύουσας προς δυσμάς: Η μητροπολιτική επέκταση της Αθήνας έχει πλέον ξεπεράσει από καιρό τα φυσικά όρια του όρους Αιγάλεω. Το Τρικέρατον όρος (Ευταξίας, Καντήλι) είναι το επόμενο φυσικό όριο που θα δεχθεί πίεση. Ήδη, η ενσωμάτωση της Μαγούλας  στον Μητροπολιτικό ιστό με την ντε φάκτο ενοποίηση των βιομηχανικών ζωνών και του οικιστικού ιστού της με αυτόν της Ελευσίνας (σε συνέχεια της ενσωμάτης των Λιοσίων και της Φυλής) δείχνει ως επόμενο σύντομο ορόσημο την ενσωμάτωση της Μάνδρας. Το επόμενο βήμα (το οποίο, δεδομένης της συγκοινωνιακής επάρκειας δεν θα είναι καθόλου δύσκολο) θα είναι η απορρόφηση στον Μητροπολιτικό Ιστό, της Νέας Περάμου και των Μεγάρων.

Το πως παράγεται χώρος πολεοδομικής κερδοσκοπίας έχει μελετηθεί παγκοσμίως (έχει καθιερωθεί ο όρος gentrification[i]) και δεν είναι κάποιο μυστικό. Σχεδόν πάντα ακολουθείται η διαδικασία «υποβάθμιση της αξίας της γής, περιθωριοποίηση/αποβολή των αρχικών κατοίκων, εξαγορά της, εμπορική αναβάθμισή της και δημιουργία οικιστικής υπεραξίας».

Σε μια οικεία για εμάς περίπτωση, όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να παρακολουθήσει πως βρίσκονται ο Κεραμεικός και το Θησείο (μια γνώριμη στους Μεγαρίτες περιοχή) να γίνονται από φτωχογειτονιές με βιοτεχνίες και μικρομάγαζα, περιοχές ταχύτατα αναπτυσσόμενες με ακριβά μπαρ, ακριβά σπίτια και υποδομές. Αφού πρώτα αφέθηκαν να παρακμάσουν (με την ανεξέλεκτη διάχυση των οίκων ανοχής, την αύξηση της εγκληματικότητας κλπ των προηγούμενων δεκαετιών οι οποίες έδιωξαν τις οικογένειες), οι ιδιοκτησίες εξαγοράζονται κοψοχρονιά. Στη συνέχεια αυξάνονται τα ενοίκια οπότε οι παλιοί κάτοικοι που άντεξαν αναγκάζονται να φύγουν. Επανέρχεται η αστυνόμευση, οπότε φεύγουν και οι  «κακοί». Εντέχνως αλλάζουν στη συνέχεια οι χρήσεις γης (οπότε φέυγουν και οι βιοτέχνες) και η περιοχή αναδιαμορφώνεται κατα το δοκούν από το λόμπι των εταιρειών real estate το οποίο βγάζει και τεράστια κέρδη από αυτή την (σχεδιασμένη και υλοποιημένη από το λόμπι αυτό) εξέλιξη.

Αντίστοιχα, στα Λιόσια, στον Ασπρόπυργο και στη Φυλή, οι «βρώμικες» δραστηριότητες (από το εμπόριο ναρκωτικών μέχρι και τις χωματερές) οι οποίες επέτρεψαν την φτηνή ανοικοδόμηση, εξοβελίζονται μεθοδικά ωστε να ανέβει το επίπεδο ζωής των κατοίκων. Των «νέων» και «καλών»κατοίκων βέβαια, γιατί τα παραπάνω σε συνδυασμό με τις εντέχνως ανατροφοδοτούμενες εντάσεις και «πιέσεις» (που περιστάσιακά και μόνο παίρνουν δημοσιότητα) προς τα φτωχότερα και πιό ανεπιθύμητα για τους «επενδυτές» κοινωνικά στρώματα στις περιοχές αυτές δρούν εκκαθαριστικά απέναντί τους.

Αυτή η εξέλιξη, δημιουργεί την ανάγκη μετατόπισης των «ασύμβατων» με την ποιότητα ζωής δραστηριοτήτων δυτικότερα, όλο και πιό «έξω», στα όρια του οικιστικού ιστού[ii].

Όποιος έχει παρακολουθήσει τα πρόσφατα νέα, θα έχει εντοπίσει τις ενέργειες για μετατόπιση του (ήδη κορεσμένου άλλωστε) ΧΥΤΑ της Φυλής δυτικότερα, στη Μάνδρα και στη Μεγαρίδα: Τον προηγούμενο μήνα, έγινε σχετικη΄συζήτηση στο Δημοτικό συμβούλιο Μάνδρας σχετικά με την χωροθέτηση όχι μόνο ΧΥΤΑ αλλά και ΧΥΤΕΑ (δηλαδή χώρου ταφής ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ  αποβλήτων) στη Μάνδρα και στη Μεγαρίδα (μάλιστα ο ένας ΧΥΤΕΑ έχει χωροθετηθεί εντός του δήμου Μεγαρέων, στο παλιό νταμάρι του Σταμέλου στου Ντόσκουρη το βράχο[iii] δηλαδή βόρεια της Νέας Περάμου και πολύ κοντά σε αυτήν).

Ταυτόχρονα έχουμε την υπόθεση του Βωξίτη.

Οι επιπτώσεις στα Μέγαρα, σε σχέση και με το παραπάνω σκεπτικό είναι προφανείς: Αν αυτά τα σχέδια προχωρήσουν, πρώτον, η Μεγαρική γή θα χάσει την παραγωγική της ικανότητα και δεύτερον, θα πέσει κατακόρυφα η αξία της. Έτσι, θα είναι έτοιμη, σε 20-25 χρόνια (που οι παραπάνω δραστηριότητες θα σταματήσουν λόγω εξάντλησης των ικανοτήτων τους) για φτηνή αγορά και σε δεύτερη φάση για κερδοσκοπική εκμετάλλευση. Σε αυτό βοηθά και η κατάταξη της ανατολικής πλευράς της Μεγαρίδας σε «ζώνη Α» εδώ και δεκαετίες, που επιτρέπει ελάχιστες δραστηριότητες και ουσιαστικά διατηρεί απόθεμα γης για μελλοντική χρήση τέτοιου τύπου, προληπτικά απαγορεύοντας άλλου είδους δραστηριότητες.

Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Θριασίου είναι θέμα χρόνου να γίνουν νησίδες μέσα στον αστικό/περιαστικό ιστό, πράγμα μη λειτουργικό τόσο για τις ίδιες όσο και για τον αστικό ιστό, για όλους τους προφανείς λόγους. Είναι  σε αυτό το πνεύμα που η ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων υδρογονανθράκων και ενέργειας γίνεται δυτικότερα από τις υφιστάμενες και σε σημαντικές αποστάσεις (λ.χ. Ρεβυθούσα) παρότι αυτό αφαιρει οικονομίες κλίμακας.

Είναι από όλα τα παραπάνω προφανες, οτι η πίεση επέκτασης του Θριασίου προς τα δυτικά, αν δεν υπάρξει οργανωμένη αντίδραση, θα ενταθεί. Και θα είναι θέμα χρόνου, τόσο η Νέα Πέραμος και τα Μέγαρα όσο και η Μάνδρα και μελλοντικά ενδεχομένως τα Βίλλια να γίνουν όπως είναι σήμερα η Ελευσίνα και το Λιόσια και σε 50-60 χρόνια όπως το Αιγάλεω.

Απαιτείται, έστω και αυτή τη στιγμή, να χαραχθεί μια στρατηγικη όχι με όρους αντιθετικούς–ενάντια στον βωξίτη, ή στους ΧΥΤΑ/ΧΥΤΕΑ ή σε ό,τι άλλο- αλλά θετικούς, σχετικά με το πως θέλουμε  να είναι και να λιτουργεί ο Τόπος μας τα επόμενα 50-60 χρόνια. Μια γενικευμένη στρατηγική η οποία θα υποστηρίζεται μεθοδικά από τους κατοίκους, και που θα υλοποιείται εξίσου μεθοδικά τόσο από τους ίδιους τους κατοίκους όσο και από τις θεσμικές αρχές του τόπου μας.

Ήδη, υπάρχουν προσπάθειες και ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι παραγωγικές δραστηριότητες οι οποίες υφίστανται χάρη στην ατομική πρωτοβουλία του καθενός, η ανάγκη που έγινε φιλότιμο λόγω της κρίσης και έκανε πολλούς να επανααξιοποιήσουν εγκαταλελειμμένες παραγωγικές υποδομές τόσο σε επίπεδο νοικοκυριού όσο και σε μεγαλύτερο επίπεδο. Η μεθοδική προσπάθεια καλύτερης διαχείρισης των απορριμάτων (οικιακών και κτηνοτροφικών/πτηνοτροφικών) η οποία μάλιστα δημιουργεί όφελος και συνέργειες για τις τοπικές παραγωγικές μονάδες. Η προσπάθεια για καθιέρωση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου με καθορισμένς χρήσεις γης. Οι διάφορες ημερίδες και προωθητικές/οργανωτικές ενέργειες όσον αφορά την προώθηση τοπικών προϊόντων και υποστήριξης της παραγωγής. Οι διάφορες μελέτες/ημερίδες σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες.

Όλα αυτά αποτελούν ενέργειες οι οποίες από τη μία παγιώνουν και θεσμοθετούν τον παραγωγικό χαρακτήρα της πόλης και από την άλλη ενισχύουν την δομή της ως ξεχωριστή και ολοκληρωμένη Πόλη. Βοηθούν έτσι στην θωράκισή της από την αλλοτρίωση, τόσο σε επίπεδο συνείδησης των κατοίκων όσο και σε θεσμικό και οικονομικό επίπεδο.

Από την άλλη όμως επιβάλλεται όλες αυτές οι μερικότητες, να συνενωθούν σε μία ενιαία στρατηγική αντίληψη, σε έναν ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό σε βάθος χρόνου, στον οποίο να συμμετέχουν και τον οποίο να ενστερνίζονται όλοι οι κάτοικοι και όσοι αγαπάνε αυτόν τον τόπο[iv]. Έναν στρατηγικό σχεδιασμό ο οποίος θα ορίζει και τα πλαίσια διαχείρισης των τοπικών πόρων (όπως πχ το νερό, ή την χωροθέτηση δραστηριοτήτων που να μην λειτουργούν αντιθετικά μεταξύ τους και προς όφελος τόσο των ιδιών οσο και της τοπικής κοινωνίας). Έναν στρατηγικό σχεδιασμό μεγάλου ορίζοντα (τόσο χρονικά όσο και σε ευρύτητα), ο οποίος να είναι διακυρηγμένος στόχος τόσο των δημοτικών αρχων (ανεξαρτήτως της αλληλουχίας τους) όσο και των οικονομικών και τεχνικών δομών της πόλης, που θα δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας και συνέργειες των διαφόρων τοπικών δραστηριοτήτων[v] και ο οποίος να είναι τόσο το κριτήριο όσο και το όπλο για να αντιταχθούμε (αν πρέπει) στους διάφορους «σχεδιασμους» ή «επενδύσεις», με ή χωρίς εισαγωγικά.

Η σημασία και η ανάγκη αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού, γίνεται σαφής σήμερα όταν προβάλλουμε μια φιλοσοφία βιωσιμότητας της τοπικής κοινωνίας η οποια δεν είναι καταγεγραμμένη και σε στάδιο υλοποίησης παρα μόνο εν μέρει. Μια φιλοσοφία την οποία όλοι λίγο πολύ έχουμε στο μυαλό μας αλλά δεν υπάρχει παρα μόνο μια ιδεατή και θαμπή εικόνα της, και για την οποία ο κάθε συνομιλητής (όπως το γνωστό υποκείμενο που έλεγε στο περιφερειακό για τις θεούσες…) μπορεί να αντιτείνει οτι βρίσκεται σε θεωρητική βάση και δεν τεκμηριώνεται από πουθενά οτι πρόκειται για βούληση όλων των κατοίκων και όχι μιάς μειοψηφίας ή κάποιας ομάδας συμφερόντων.

Είναι σημαντικό συνεπώς να τεθεί άμεσα, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στα τρέχοντα θέματα η βάση για έναν τέτοιο στρατηγικό σχεδιασμό, για να μην τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις αλλά να τις καθοδηγούμε.

Ενός σχεδιασμός στον οποίο όμως στον οποίο το think tank, ο φορέας σχεδιασμου και υλοποίησης θα είναι όλοι οι παραπανω, και στον οποίο οι απαραίτητες μελέτες και επιτροπές σοφών δεν θα είναι ο κυρίαρχος του σχεδιασμού αλλά θα δρούν υποστηρικτικά σε αυτά που θέλουν οι κάτοικοι για τον τόπο τους.

Άμεσα.

Όχι αύριο, τώρα. Σήμερα.

Πρωτοβουλία ενάντια στα ορυχεία Βωξίτη «Ο Κλαδούρχος»

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[i] https://en.wikipedia.org/wiki/Gentrification

https://www.theguardian.com/cities/2016/oct/05/building-way-to-hell-readers-tales-gentrification-around-world

[ii] Αυτό βέβαια προκύπτει όχι από την πραγματική ανάγκη να γίνεται διαχείριση των σκουπιδιών έξω από τον αστικό ιστό (καθώς τέτοια ανάγκη δεν υπάρχει, σε σύγχρονες μεγαλουπόλεις του εξωτερικού λ.χ. Παρίσι, Άμστερνταμ τα εργοστάσια διαχείρισης/ανακύκλωσης βρίσκονται καταμεσίς στις πόλεις) αλλά από την πολιτική επιλογή η διαχείριση των σκουπιδιών να γίνεται όχι με ανακύκλωση των απορριμάτων αλλά με ταφή, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται θέματ όχλησης και υγείας ασύμβατα με την παρουσία οικιστικού  ιστού κοντα σε τέτοιες δομές.

[iii] Σχετικά εδώ: http://www.eleftherostypos.gr/ellada/118624-stin-dytiki-attiki-to-varos-ton-skoupidion-20-latomeia-xoroi-tafis/

Και χάρτης των προτεινόμενων χώρων εδώ: http://salamina-press.blogspot.com/2017/09/blog-post_29.html

[iv] Επιμένουμε στον όρο κάτοικοι και όχι πολίτες. Τόσο γιατί ένας τέτοιος σχεδιασμός επιβάλλεται να λάβει υπόψιν τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών των οποίων τα μέλη δεν είναι ακόμα πολίτες (και θεσμικά δεν έχουν ακόμα λόγο) όσο και διότι στον σχεδιασμό αυτό πρέπει να έχουν κατα τη γνώμη μας λόγο και όσοι, χωρίς να είναι πολιτογραφημένοι Μεγαρίτες συμβάλλουν ενεργά στην παραγωγική δραστηριότητα αυτού του τόπου ή κατοικούν εδώ, όπως επί παραδείγματι οι μή γηγενείς έλληνες και αλλοδαποί γεωργικοί εργάτες, οι οικιστές της Κινέττας, οι επιχειρηματίες που έχουν εδώ επιχειρήσεις και κατοικούν αλλού κλπ.

[v] Ένα παράδειγμα τέτοιων συνεργειών είναι το εργοστάσιο ανακύκλωσης το οποίο ταυτόχρονα παράγει οικονομικό όφελος στην ιδιοκτησία, στον δήμο, στα τοπικά πτηνοτροφεία και επιπλέον λύνει το πρόβλημα διαχείρισης της κοπριάς στις τοπικές μονάδες, με όφελος τόσο σε αυτές (που έχουν και στρατηγικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον ανταγωνισμό) όσο και στην τοπική κοινωνία που δεν επιβαρύνεται.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *